Logo
Wydrukuj tę stronę

11 listopada

Niepodobna oddać tego upojenia, tego szału radości, jaki ludność polską w tym momencie ogarnął. Po 120 latach prysły kordony. Nie ma „ich”. Wolność! Niepodległość! Zjednoczenie! Własne państwo! Na zawsze! Chaos? To nic. Będzie dobrze. Wszystko będzie, bo jesteśmy wolni (…) będziemy sami sobą rządzili. (...) – tymi pełnymi entuzjazmu, wzruszenia i radości słowami Jędrzej Moraczewski opisał moment odzyskania przez Polskę niepodległości. Moment ten poprzedziło wiele lat przepełnionych walką pełną poświęcenia i bohaterstwa; walk, które rozgrywały się nie tylko na polach bitew, ale i w codziennych zmaganiach zwykłych obywateli o zachowanie duchowego i materialnego dziedzictwa narodu polskiego. Przemierzmy wspólnie drogę prowadzącą do niepodległości Polski, by docenić heroizm naszych przodków.

 

28.06.1914

W Sarajewie zastrzelony został austro-węgierski następca tronu arcyksiążę Franciszek Ferdynand. Zamachowcem był Gawriło Princip z organizacji "Młoda Bośnia", dążącej do zjednoczenia południowej Słowiańszczyzny. W przygotowaniach do zamachu brali również udział członkowie serbskiej organizacji "Czarna Ręka".

28.07.1914

Austro-Węgry wypowiedziały Serbii wojnę.

30.07.1914

Car Mikołaj II ogłosił pełną mobilizację wojsk. Niemcy wystosowały wobec Rosji ultimatum, w którym domagały się wstrzymania mobilizacji.

31.07.1914

W Paryżu powołano Komitet Wolontariuszów Polskich, którego celem było werbowanie ochotników do walki z Niemcami; efektem działań Komitetu było utworzenie dwóch pododdziałów polskich w armii francuskiej: Bajończyków i Rueilczyków.

1.08.1914

Niemcy wypowiedziały Rosji wojnę. Ogłoszono ogólną mobilizację w Niemczech i we Francji.

2.08.1914

Józef Piłsudski otrzymał od władz wojskowych austriackich zgodę na mobilizację oddziałów strzeleckich. Poinformowano go również, że po wybuchu wojny rosyjsko-austriackiej polskie formacje mają działać w kierunku Michów – Jędrzejów – Kielce. Decyzja ta zmieniła wcześniejsze plany, które przewidywały wkroczenie polskich oddziałów do Zagłębia Dąbrowskiego. 

3.08.1914

W krakowskich Oleandrach zorganizowana została I Kompania Kadrowa. Liczący 144 żołnierzy oddział składał się ze słuchaczy szkół oficerskich Strzelca i Polskich Drużyn strzeleckich – organizacji mających wykształcić kadry przeszłego Wojska Polskiego. Na dowódcę kompanii Józef Piłsudski wyznaczył porucznika Tadeusza Kasprzyckiego.

4.08.1914

Wielka Brytania wypowiedziała wojnę Niemcom.

6.08.1914

Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Rosji.

Z krakowskich Oleandrów na front wyruszyła I Kompania Kadrowa. Maszerując w kierunku Słomnik i Miechowa, zmierzała ku granicy Królestwa Polskiego. Na jej czele stał por. Tadeusz Kasprzycki.

8.08.1914

Naczelna Komenda armii austro-węgierskiej wydała odezwę, w której zapowiadała Polakom "wyzwolenie spod jarzma moskiewskiego".

11.08.1914

Francja wypowiedziała wojnę Austro-Węgrom.

12.08.1914

Oddziały I Kompanii Kadrowej wkroczyły do Kielc. Jednak po kilku godzinach musiały je opuścić pod naporem 14 dywizji kawalerii rosyjskiej gen. Nowikowa, z którą następnie stoczyły walki m.in. pod Czarnowem, Jędrzejowem i Brzegami.

13.08.1914

Austriackie władze wojskowe zażądały od Józefa Piłsudskiego zaprzestania samodzielnych wystąpień zbrojnych i zapowiedziały wcielenie oddziałów będących pod jego rozkazami do armii austro-węgierskiej.

16.08.1914

W Krakowie utworzony został przez galicyjskie ugrupowania polityczne Naczelny Komitet Narodowy (NKN), będący "najwyższą instancją w zakresie wojskowej, skarbowej i politycznej organizacji zbrojnych sił polskich". Na jego czele stanął dr Juliusz Leo, kolejni prezesami NKN byli Władysław Leopold Jaworski i Leon Biliński. Pod patronatem NKN zaczęto tworzyć Legiony Polskie.

27.08.1914

 

Rozkaz Naczelnej Komendy armii austro-węgierskiej dotyczący utworzenia Legionów Polskich - Zachodniego w Krakowie i Wschodniego we Lwowie.

28.09.1914

Początek ofensywy niemieckiej i austro-węgierskiej na Warszawę i Dęblin. Armie państw centralnych spotkały się z potężnym kontruderzeniem wojsk rosyjskich. W konsekwencji doszło do dwóch wielkich bitew pod Łodzią: 17-24 listopada i 1-6 grudnia. Ich efektem było zatrzymanie postępów wojsk rosyjskich.

18.10.1914

Dowództwo rosyjskie wyraziło zgodę na tworzenie u boku armii rosyjskiej przez Witolda Gorczyńskiego ochotniczego oddziału polskiego, nazywanego później Legionem Puławskim lub Legionem Gorczyńskiego.

15.11.1914

Naczelna Komenda armii austro-węgierskiej nadała Józefowi Piłsudskiemu stopień brygadiera.

25.11.1914

 

 

W Warszawie powstał Komitet Narodowy Polski złożony m.in. z Narodowej Demokracji i Stronnictwa Polityki Realnej. W odezwie do narodu KNP pisał: jedna tyko przed narodem stanęła sprawa: rozbicia złowrogiej potęgi niemieckiej i zjednoczenie Polski pod berłem monarchy rosyjskiego”. Prezesem Komitetu Wykonawczego KNP został Roman Dmowski.

6.12.1914

Po wycofaniu się armii rosyjskiej wojska niemieckie zajęły Łódź. W ciągu kilkunastu dni walk zginęło 110 tys. żołnierzy rosyjskich i 90 tys. niemieckich. W "Operacji Łódzkiej" strategiczne zwycięstwo odnieśli Niemcy, udaremniając ofensywę na Berlin. Pod względem taktycznym zwyciężyli zaś Rosjanie, nie dopuszczając do okrążenia swych sił w Łodzi.

8.01.1915

W Lozannie powstał Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Jego prezesem został Henryk Sienkiewicz.

23.01.1915

Bój Legionów Polskich pod Rafajłową (23/24 stycznia 1915 r.). W bitwie poległo pięciu legionistów, 16 zostało rannych, a 20 zaginęło. Straty po stronie rosyjskiej były o wiele wyższe; szacunki mówią nawet o 100 zabitych i 300 rannych. Do niewoli dostało się 140 żołnierzy rosyjskich.

18.02.1915

Rozpoczęła się trwająca ponad miesiąc bitwa przasnyska pomiędzy wojskami niemieckimi a rosyjskim. Kosztowała życie prawie 50 tys. ludzi - 24 tys. żołnierzy armii niemieckiej, 25 tys. – rosyjskiej. Do niemieckiej niewoli dostało się aż 42 tys. jeńców z armii carskiej. Rosjanie pojmali 14 tys. poddanych cesarza Wilhelma II.

16.05.1915        

Walki I Brygady Legionów Polskich pod Konarami (16-26 maja 1915 r.). Według różnych szacunków zginęło w nich ponad 150 legionistów, a ponad 600 zostało rannych.

13.06.1915

Pod Rokitną ułani II Brygady Legionów Polskich przeprowadzili szarżę na rosyjskie okopy; poległ w niej dowódca szwadronu rotmistrz Zbigniew Dunin-Wąsowicz; szarża stała się jednym z symboli walk o niepodległość, tematem wielu obrazów, pieśni i utworów poetyckich.

5.08.1915

Wojska niemieckie zajęły opuszczoną przez Rosjan Warszawę.

25.08.1915

Niemcy utworzyli Generalne Gubernatorstwo Warszawskie. Funkcję generalnego gubernatora objął gen. Hans von Beseler.

21.02.1916

Początek bitwy pod Verdun; w trwających do końca grudnia walkach zginęło ponad 300 tys. żołnierzy francuskich i niemieckich, a 400 tys. zostało rannych; żadnej ze stron nie udało się przełamać frontu.

1.06.1916

Początek trwającej do listopada 1916 r. bitwy nad Sommą; straty brytyjskie - ponad 420 tys. ofiar; francuskie - ponad 200 tys. ofiar; niemieckie – co najmniej 465 tys. ofiar.

13.07.1916

Płk Józef Haller mianowany został dowódcą II Brygady Legionów Polskich.

29.09.1916

Austriackie władze wojskowe przyjęły dymisję Józefa Piłsudskiego z Legionów. Decyzją władz austriackich Legiony Polskie zostały przekształcone w Polski Korpus Posiłkowy.

5.11.1916

W Warszawie i w Lublinie generał-gubernatorzy ogłosili manifest cesarzy Austrii i Niemiec o utworzeniu Królestwa Polskiego, tzw. Akt 5 listopada.

18.11.1916

Zakończyła się trwająca od lipca bitwa nad Sommą; straty brytyjskie - ponad 420 tys. ofiar; francuskie - ponad 200 tys. ofiar; niemieckie – co najmniej 465 tys. ofiar.

21.11.1916

W Wiedniu zmarł Franciszek Józef I, cesarz Austrii i król Węgier, panujący od 1848 r.

1.12.1916

Do Warszawy uroczyście wkroczyli żołnierze Legionów Polskich, których witali mieszkańcy miasta; był to pierwszy od powstania listopadowego przemarsz regularnych wojsk polskich przez stolicę Polski.

6.12.1916

W Warszawie generał-gubernatorzy niemiecki i austriacki powołali Tymczasową Radę Stanu, której zadaniem miało być tworzenie administracyjnych podstaw przyszłego Królestwa Polskiego.

12.12.1916

Do Warszawy przybył entuzjastycznie witany komendant Józef Piłsudski.

18.12.1916

Zakończyła się trwająca ponad 9 miesięcy krwawa bitwa pod Verdun we Francji. W jej wyniku walczący ze sobą Niemcy i Francuzi stracili ogółem ponad 700 tys. zabitych żołnierzy.

14.01.1917

W Warszawie na Zamku Królewskim generałowie-guberanatorzy Hans von Beseler i Karl Kuk ogłosili "Tymczasową Radę Stanu w Królestwie Polskim za otwartą". Następnego dnia w Pałacu Rzeczypospolitej na pl. Krasińskich odbyło się pierwsze inauguracyjne posiedzenie Rady; jej przewodniczącym wybrano Wacława Niemojewskiego.

15.03.1917

Rewolucja lutowa w Rosji. Abdykacja cara Mikołaja II Romanowa.

27.03.1917

Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich ogłosiła deklarację w sprawie uznania niepodległości Polski.

10.04.1917

Podporządkowanie formacji legionowych niemieckim władzom wojskowym - powstanie Polskiej Siły Zbrojnej.

2.07.1917

Józef Piłsudski wystąpił z Tymczasowej Rady Stanu, ustanowionej przez władze okupacyjne.

9.07.1917

W odpowiedzi na wezwanie Józefa Piłsudskiego żołnierze I i III Brygady Legionów Polskich odmówili złożenia przysięgi na "wierne braterstwo broni z Niemcami i Austro-Węgrami"; wydarzenie to przeszło do historii, jako tzw. kryzys przysięgowy.

22.07.1917

Po tzw. kryzysie przysięgowym w Legionach władze niemieckie aresztowały w Warszawie Józefa Piłsudskiego i Kazimierza Sosnkowskiego. Obaj osadzeni zostali w areszcie w twierdzy magdeburskiej.

15.08.1917

W Lozannie powstał Komitet Narodowy Polski z Romanem Dmowskim na czele, przeniesiony następnie do Paryża i uznany przez państwa Ententy za oficjalną reprezentację narodu polskiego.

25.08.1917

Protestując przeciwko polityce prowadzonej przez władze niemieckie po kryzysie przysięgowym do dymisji podała się Tymczasowa Rada Stanu.

12.09.1917

Patent mocarstw okupacyjnych w sprawie utworzenia Rady Regencyjnej.

20.09.1917

Komitet Narodowy Polski został uznany przez Francję za jedynego prawnego reprezentanta sprawy polskiej na Zachodzie.

15.10.1917

Mianowano członków Rady Regencyjnej: arcybiskupa warszawskiego Aleksandra Kakowskiego, prezydenta Warszawy księcia Zdzisława Lubomirskiego i honorowego prezesa Stronnictwa Polityki Realnej hrabiego Józefa Ostrowskiego. Siedzibą Rady Regencyjnej stał się Zamek Królewski w Warszawie.

4.02.1918

Rada Regencyjna powołała Radę Stanu Królestwa Polskiego.

9.02.1918

Państwa centralne podpisały w Brześciu Litewskim traktat pokojowy z Ukraińską Republiką Ludową. Na jego mocy do powstałego państwa ukraińskiego przyłączono Chełmszczyznę i Podlasie.

15.02.1918

W nocy z 15 na 16 lutego w proteście wobec postanowień traktatu brzeskiego będące pod rozkazami płk. Józefa Hallera jednostki Polskiego Korpusu Posiłkowego (II Brygady Legionów Polskich) przedarły się przez front austriacko-rosyjski pod Rarańczą i 6 marca połączyła się z oddziałami II Korpusu Polskiego w Sorokach.

3.03.1918

W Brześciu Litewskim zawarty został traktat między bolszewicką Rosją a Niemcami, Austro-Węgrami, Turcją i Bułgarią. Oznaczał on wycofanie się Rosji z I wojny światowej.

4.04.1918

Rada Regencyjna powołała rząd Jana Kantego Steczkowskiego.

11.05.1918

Pod Kaniowem wojska niemieckie rozbiły i zmusiły do kapitulacji II Korpus Polski dowodzony przez gen. Józefa Hallera.

21.06.1918

Na Zamku Królewskim w Warszawie odbyło się inauguracyjne posiedzenie Rady Stanu.

4.10.1918

Gen. Józef Haller został mianowany naczelnym wodzem Armii Polskiej we Francji.

7.10.1918

Rada Regencyjna ogłosiła odezwę "Do Narodu Polskiego", w której proklamowała niepodległość Polski.

12.10.1918

Rada Regencyjna Królestwa Polskiego wprowadziła nową rotę przysięgi i przejęła władzę nad Polską Siłą Zbrojną.

6.11.1918

W nocy z 6 na 7 listopada w Lublinie utworzono Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele.

8.11.1918

Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski zostali zwolnieni z niemieckiego więzienia w Twierdzy Magdeburskiej.

10.11.1918

Powrót do Warszawy Józefa Piłsudskiego z więzienia w Magdeburgu. Początek rozbrajania żołnierzy niemieckich na ulicach Warszawy.

11.11.1918

Rada Regencyjna przekazała naczelne dowództwo wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu.              W 1937r. Sejm RP ustanowił w dniu 11 listopada państwowe obchody Święta Niepodległości.

16.11.1918

Telegram Józefa Piłsudskiego adresowany do przywódców państw notyfikujący powstanie niepodległego państwa polskiego.

18.11.1918

Powołany został rząd Jędrzeja Moraczewskiego, pierwszy oficjalny rząd niepodległej Polski.

22.11.1918

Józef Piłsudski zatwierdził "Dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej"; na mocy tego dekretu, będącego swego rodzaju ustawą zasadniczą, Piłsudski obejmował jako Tymczasowy Naczelnik Państwa "Najwyższą Władzę Republiki Polskiej" i miał ją sprawować do czasu zebrania się Sejmu Ustawodawczego.

28.11.1918

Naczelnik Państwa Józef Piłsudski powołał Polską Marynarkę Wojenną.

3.12.1918

W Poznaniu rozpoczął obrady Polski Sejm Dzielnicowy (3-5.12.1918).

26.12.1918

W Poznaniu odbyła się wielka demonstracja patriotyczna zorganizowana przez Polaków na cześć przybyłego do miasta Ignacego Paderewskiego.

27.12.1918

W Wielkopolsce wybucha powstanie przeciwko władzy niemieckiej.

16.01.1919

Powołany zostaje rząd Ignacego Paderewskiego popierany przez szerokie spektrum polskiej sceny politycznej. Rząd uznany zostaje również przez Komitet Narodowy Polski, a za nim przez państwa zachodnie. W opinii międzynarodowej Polska zaczyna istnieć.

 

Galeria

Agama Media.