Informacja od psychologa szkolnego

W przypadku motywacji zewnętrznej elementem napędzającym do działania są czynniki poza nami – inne osoby, presja czasu, wymagania stawiane w instytucji, umowy itd. Większość sytuacji stanowi połączenie obu tych rodzajów motywacji, ale chciałbym zwrócić Państwa uwagę na pewne elementy związane z rozwojem dzieci i młodzieży. Gdy w ich działaniu przeważają motywy wewnętrzne, wzrasta prawdopodobieństwo wytworzenia postawy opartej na samodzielności, konsekwentnym dążeniu do celu, ale też niezależności od innych osób. W drugim natomiast przypadku często dochodzi do wytworzenia postawy opartej na nawykowym działaniu, umiejętności dokładnej analizy sytuacji, ale też silnego powiązania realizacji swoich działań z innymi ludźmi. W kontekście budowania motywacji kilka elementów zasługuje na szczególną uwagę:

• Cele. Pierwszym elementem, na który powinniśmy zwrócić uwagę, aby zadbać o swoją motywacje są cele. Trudno być zmotywowanym jeżeli nie mamy długofalowych celów, ponieważ wtedy nasza motywacja jest bardzo chwiejna. W dobrym ich opracowaniu pomaga metoda SMART, którą znajdziecie Państwo w różnych źródłach, także internetowych.

• Wizja przyszłości. Aby motywacja była trwałym elementem naszego funkcjonowania, powinniśmy stworzyć dobrą wizję swojej przyszłości, jaka wystąpi po zrealizowaniu osobistych celów. Cele powinny być atrakcyjne tak, aby spełniona wizja przyszłości stała się wzbogaceniem naszego życia.

• Budowanie pewności siebie. Praca nad motywacją wymaga pewności siebie, bez względu na to, czy dotyczy nas samych czy chcemy, aby dotyczyła motywacji u kogoś innego. Możemy ją budować właściwie na dwa sposoby – pamięciowy oraz rzeczywisty. W pierwszym z nich przypominamy sobie kilka największych sukcesów, do jakich doszliśmy, aby poczuć pozytywne uczucia z nimi związane. W drugim planujemy kilka działań, które przyniosą coś przydatnego, jeżeli zakończą się pozytywnie – np. posprzątanie pokoju w domu, wykonanie obowiązku lub pomoc komuś z najbliższych. Takie działania pomagają wzmocnić przekonanie o byciu wartościową osobą.

• Nagroda. Motywacja szybko nam się kończy jeżeli nie mamy po drodze nagród lub wskazówek, że wszystko idzie dobrze. Najlepsze nagrody to takie, które są drobne i sami je sobie wyznaczymy – np. mogę użyć gier, gdy ukończę zadanie; mogę użyć komunikatora, gdy zrobię to, co zaplanowałem; zjem coś smacznego itd. Bardzo przydatną, choć wciąż rzadko stosowaną nagrodą jest tzw. wewnętrzny komunikat – mówimy sobie "dobra robota" i chwalimy samych siebie – to forma nagrody pozwalająca na wzmacnianie szczególnie motywacji wewnętrznej.

• Odpoczynek i przyjemności. Nasze działania wymagają dobrego zarządzania swoimi odczuciami i siłami. Im trudniejsze zadanie, tym więcej przyjemnych i kojących rzeczy lub czynności warto sobie przygotować. Dobrym pomysłem może być dobrze dobrana muzyka, chwila odpoczynku na kanapie, chwila przerwy z książką, filmem lub rozmowa z kimś bliskim.

• Myśl przewodnia. Jest to myśl pomagająca nam w wykonywaniu zarówno trudnych, jak i łatwych zadań. Dzieki niej mamy stałe odniesienie do tego, co chcemy zrobić, ale też do naszego celu. Przykładowe przydatne myśli to: "Gdy uporam się z tym zadaniem, będę mógł zająć się czymś, co lubię", "Wiem, że to nie jest ciekawe, ale dobra ocena mi się przyda", "Dzięki temu wzrosną szanse, abym spełnił swoje marzenia", "Gdy już sobie z tym poradzę, zajmę się spełnianiem swoich marzeń".

• Idol lub wartość. Motywacja jest tym większa im bardziej powiążemy ją z wartościami, w które wierzymy i osobami, które uważamy za ważne. Jeżeli nasz cel będzie powiązany z nimi, tym łatwiej będzie nam wzbudzić motywację do pracy. Osobą, na której się wzorujemy może być zarówno ktoś bardzo znany, ale też ktoś z naszego najbliższego otoczenia. Wartości również mogą pochodzić z naszych kręgów rodzinnych, ale i też spoza nich. Ważne, aby były one związane z elementem do którego dążymy, czymś co chcemy osiągnąć, a nie z czymś co już mamy, bo wtedy nie będą działały motywująco. Wartości, które przydają się nam w życiu dość dobrze zaprezentowane są pod tym linkiem na planszy:

  https://dawidharacz.com/poznaj-swoja-hierarchie-wartosci/

Mam nadzieję, że te wskazówki pomogą w codziennej pracy. Podobnie jak wcześniej informuję, że w razie potrzeby można się ze mną skonsultować poprzez Microsoft Teams oraz adres mailowy Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..

Rafał Dorobek, psycholog szkolny